Przewodnik po najlepszych praktykach korzystania z AI do przeszukiwania informacji prawnych. Etap przygotowań.

Jak zacząć korzystanie z systemów zasilanych przez AI?

Przed przystąpieniem do korzystania ze sztucznej inteligencji (ang.: artificial intelligence – AI) do przeszukiwania informacji prawnych, warto uprzednio zaznajomić się z podstawowymi regułami działania systemów dla branży prawniczej zasilanych przez AI. Obejmuje to w pierwszej kolejności dokonanie przeglądu funkcji oferowanych przez konkretny system. Pominięcie tego etapu może skutkować obraniem dłuższej drogi dotarcia do rozwiązania lub mniejszym dopasowaniem wyników działania do naszych potrzeb. Pomocna może okazać się także dyskusja ze znajomymi z branży prawnej, którzy w swej pracy już mieli styczność z AI lub zwrócenie się z nasuwającymi się pytaniami do twórców systemów. Interesującą opcją jest także rozmowa z samym systemem zasilanym przez sztuczną inteligencję , który dostarczy nam potrzebnych informacji o swoich funkcjach.

Identyfikacja specyfiki problemu

Zanim przejdziemy do wykorzystania funkcji systemu zasilanego przez AI, warto przyjrzeć się specyfice  stojącego przed nami problemu i określić jego charakter, kontekst  oraz potrzebne źródła. To właśnie te elementy u posłużą bowiem, w następnym kroku, do odpowiedniego doboru funkcji systemu. W ramach identyfikacji charakteru problemu trzeba ustalić, czy interesuje nas wykładnia konkretnego przepisu (np. czego może dotyczyć błąd z art. 84 KC?), czy też całego zagadnienia prawnego (np. jakie są główne różnice między prostą spółką akcyjną — PSA a spółką akcyjną — SA)? Identyfikacja kontekstu problemu odnosi się natomiast do tego, jak chcemy wykorzystać uzyskaną  wiedzę. Czy wyszukiwanie wynika z potrzeby uargumentowania bronionego (albo podważanego) twierdzenia, czy też może potrzebujemy kompleksowego i obiektywnego wyjaśnienia określonej kwestii prawnej? Jeżeli zaś chodzi o identyfikację źródeł, z których chcemy pozyskać wiadomości z pomocą AI, istotne są dwie informacje – jaki jest ich rodzaj oraz „wiek”. Informacja o rodzaju źródeł, odnosi się do tego, czy poszukujemy odpowiedzi w samych aktach prawnych, czy też może interesuje nas głównie orzecznictwo? Z kolei informacja o „wieku” sprowadza się do ustalenia, czy zagadnienie jest związane z regulacją o ugruntowanej wykładni i bogatym orzecznictwie (np. wspomniane pojęcie błędu z art. 84 KC), czy też jest zupełnie nowe (np. kwestia systemu jakości w opiece zdrowotnej na gruncie ustawy z dnia 16 czerwca 2023 r. o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta).

Dobór funkcji

Kolejnym krokiem w pracy z systemem zasilanym przez sztuczną inteligencję powinien być przegląd dostępnych udogodnień. Korzystając z systemu Gaius Lex, nawet w kontekście samego wyszukiwania, prawnik ma dostęp do bardzo szerokiego wachlarzu funkcji. Należą do nich: przeszukiwanie orzeczeń, aktów prawnych, interpretacji podatkowych, przeszukiwanie załączonych do bazy dokumentów (w tym tekstów aktów prawnych), analiza dokumentów połączona z szukaniem orzecznictwa wspierającego albo przeczącego postawionym w nim tezom, a także, dające dużą elastyczność, rozmowy z Gaiusem.

W zależności od ustalonego charakteru problemu uzasadnione  może się okazać skorzystanie z funkcji przeszukiwania orzecznictwa albo przeprowadzenie rozmowy z systemem zasilanym AI. Jeżeli problem dotyczy wykładni konkretnego przepisu, przeszukiwanie orzecznictwa powinno przynieść bardziej wyczerpującą odpowiedź, dodatkowo uargumentowaną przytoczonymi orzeczeniami. Z kolei w wypadku, gdy problem odnosi się do całego zagadnienia prawnego, znalezienie orzecznictwa może nie być wystarczające . Trzeba pamiętać, iż sądy w swoich orzeczeniach muszą uwzględniać stan faktyczny danej spraw – w rezultacie indukowanie z nich abstrakcyjnych kwestii prawnych musi być dokonywane z dozą ostrożności. Wybór funkcji rozmowy i zwrócenie się z pytaniem do systemu zasilanego AI o zagadnienie prawne, przyniesie wówczas znacznie bardziej satysfakcjonujący rezultat. Nawiązując do powołanego wcześniej zagadnienia prawnego — różnicy między PSA a SA — system  Gaius Lex w ramach jego wyjaśnienia, poda istotne fakty i przekaże je w sposób ustrukturyzowany. Przykładowo uporządkuje je w poprawiające czytelność grupy, takie jak: „założenie i minimalny kapitał zakładowy”, „struktura zarządzania”, „formy wkładów na pokrycie akcji” itd.

Zidentyfikowanie kontekstu problemu, może przesądzić z kolei o wyborze pomiędzy analizą połączoną z wyszukiwaniem orzecznictwa a rozmową z Gaiusem. Wielką zaletą pierwszej z dwóch wyżej wymienionych funkcji, jest możliwość wykorzystania jej do sformułowania tezy na bazie opisanego przez nas stanu faktycznego, która następnie posłuży jako hasło do wyszukiwania orzecznictwa (która przeczy albo popiera tezę). Dla zobrazowania można sformułować przykładowy stan  faktyczny: doszło do zawarcia umowy sprzedaży między stronami, po czym strona, która nabyła rzecz, chce uchylić się od skutków swojego oświadczenia woli, ze względu na brak poinformowania jej o właściwościach materiału, z którego ta rzecz została wykonana, prowadzących do braku możliwości jego wyczyszczenia. System Gaius Lex znajdzie na jego podstawie tezę – „strona może uchylić się od skutków swojego oświadczenia woli, jeśli nie została poinformowana o istotnych właściwościach przedmiotu umowy”. Po zażądaniu przeszukania orzecznictwa popierającego to twierdzenie, zostanie nam dostarczona grupa orzeczeń, z których również można ją wyprowadzić. W oczywisty sposób wiąże to omówioną funkcję z kontekstem w postaci potrzeby uargumentowania bronionego (albo podważanego) twierdzenia. Z drugiej strony, potrzeba zobiektywizowanego wyjaśnienia określonej kwestii prawnej, może być lepiej zaspokojona poprzez rozmowę  z systemem zasilanym przez AI, a dopiero następczo, poprzez wyszukanie w orzecznictwie odpowiedzi na nasuwające się wątpliwości.

Ostatnim z wyróżnionych wyżej elementów, potrzebnych do identyfikacji specyfiki problemu, jest określenie źródła, na podstawie którego  chcemy ten problem rozwiązać. Jeżeli potrzebujemy skorzystać przede wszystkim z orzecznictwa, naturalnym wyborem, będzie możliwość wyszukiwania w orzeczeniach. Gdy natomiast w większej mierze interesuje nas sam tekst aktów prawnych, lepsze rezultaty może przynieść rozmowa z systemem zasilanym przez sztuczną inteligencję  albo przeszukiwanie załączonego tekstu aktu prawnego. Należy mieć także na uwadze, że w wypadku nowych aktów prawnych, funkcja przeszukiwania załączonego tekstu aktu prawnego, może okazać się niezbędna – w związku z brakiem adekwatnego orzecznictwa.

Przestrzeń na kreatywność

Zaproponowane powyżej podejście w radzeniu sobie z etapem przygotowań prawnika do skorzystania z systemu zasilanego sztuczną inteligencją, ma charakter przykładowy. W toku pracy prawniczej nieustannie dostrzega się zależności, które zachodzą pomiędzy napotkanymi problemami a dostępnymi funkcjami, jakie oferuje AI. Otwartość na nowe rozwiązania oraz kreatywne myślenie, mogą zatem w dobie sztucznej inteligencji, okazać się jeszcze bardziej przydatne dla prawnika na etapie poszukiwań informacji prawnych. Najlepsze rezultaty pozwoli osiągnąć eksperymentowanie z równoległym wykorzystywaniem kilku funkcji, wzajemne dzielenie się doświadczeniem w branży oraz sygnalizowanie twórcom dostrzeganych obszarów rozwoju. Warto zatem wziąć czynny udział w tworzącym się od podstaw, nowym paradygmacie pracy prawniczej i eksplorować ukazujące się możliwości.